Muzeji 5

KONAK KNEGINJE LJUBICE

Konak kneginje Ljubice jedna je od malobrojnih sačuvanih zgrada iz vremena vladavine kneza Miloša Obrenovića i ubraja se u red najznačajnijih i najreprezentativnijih spomeničkih objekata u Beogradu. Ovaj novi konak, kasnije nazvan Konak kneginje Ljubice, građen je 1829-1831. godine po planovima i pod rukovođenjem Hadži Nikole Živkovića, prvog zvaničnog kneževog graditelja. Kao svoju privatnu rezidenciju koristila ga je supruga kneza Miloša kneginja Ljubica, sa sinovima Milanom i Mihailom do promene dinastije 1842. godine. Dolaskom kneza Aleksandra Karađorđevića na presto Obrenovići su bili primorani da napuste Srbiju, a Konak je definitivno izgubio funkciju zbog koje je prvobitno sagrađen. Kuću su u periodu od sto trideset godina koristile razne državne ustanove, a 1980. godine zgrada je predata na upravljanje Muzeju grada Beograda i u septembru iste godine u Konaku je otvorena stalna muzejska postavka "Enterijeri beogradskih kuća 19. veka".

Konak je građen u tradicionalnom stilu kratkotrajnog „prelaznog perioda“ balkanske arhitekture, sa izvesnim primesama evropskog baroka. U osnovnom prostornom konceptu zadržana je orijentalna tradicija, ali se na pojedinim elementima unutrašnje dekoracije i obrade fasada vidi nastupajući uticaj zapadne i srednje Evrope.

Obuhvata tri nivoa: podrum, prizemlje i sprat. Zgrada ima centralno rešenje prizemlja i sprata. Glavni ulaz je bio okrenut ka bašti i terenu koji pada prema obali Save, a sporedan, danas glavni nalazi se u ulici Kneza Sime Markovića br. 8 u Beogradu. Podrum Konaka, takozvana Sala pod svodovima, adaptirana je u moderan izložbeni prostor u kome Muzej grada Beograda priređuje povremene tematske izložbe.

MEMORIJALNI MUZEJ JOVANA CVIJIĆA

Profesor Jovan Cvijić (Loznica, 1865 – Beograd, 1927) jedan je od najvećih srpskih naučnika, uticajan intelektualac i veliki nacionalni radnik Kraljevine Srbije na početku XX veka. Kao stipendista srpske vlade završio je studije geografije u Beču, gde je i doktorirao 1892. na temu fenomena karsta. Po povratku u Beograd, 1893. osnovao je Geografski zavod, a 1910. Srpsko geografsko društvo. Godine 1905. izabran je za profesora Velike škole, a 1907. postaje prvi rektor Beogradskog univerziteta. Član SANU je od 1900, a njen predsednik od 1921. godine. Bio je član više najznačajnijih evropskih akademija nauka.

Memorijalni muzej Jovana Cvijića osnovan je 1965. godine, a za publiku je otvoren 1968, u kući u kojoj je veliki geograf i naučnik živeo i radio. Legat Jovana Cvijića sadrži 1467 predmeta – arhivsko-bibliotečki materijal i predmete likovne i primenjene umetnosti. Porodična kuća izgrađena je na Kopitarevoj gradini u Beogradu 1905. godine. Duboko naučnikovo razumevanje i poznavanje tradicionalne kulture, arhitekture i narodnog duha Balkana, rezultiralo je izborom idejnog rešenja celokupnog enterijera Dragutina Inkiostrija Medenjaka, koje je izvedeno 1908. godine. Površine zidova i tavanica umetnik je oslikao u al seco tehnici, a ornamente i plastiku izveo iz motiva flore, faune i tradicionalnog veza Srbije, Makedonije i Dalmacije. To je ponovio i u dizajnu svakog komada nameštaja.

MUZEJ PAJE JOVANOVIĆA

Slikar Paja Jovanović (Vršac, 1859 – Beograd, 1957) rođen je u porodici fotografa Stevana i Ernestine Jovanović. Godine 1875. sa ocem je došao u Beč, gde se 1877. upisao na prestižnu Akademiju likovnih umetnosti. Po završetku studija mnogo je putovao i radio za galeriste Pariza i Londona. U Beču je živeo i radio od 1895. godine. Za člana SANU izabran je 1888. godine. U svojoj izuzetno dugoj umetničkoj karijeri ostvario je izuzetna dela, istorijske kompozicije: Seoba Srba, Proglašenje Dušanovog zakona; žanr scene, Kićenje neveste, Borba petlova, Mačevanje; veliki broj portreta poznatih ličnosti Mihaila Pupina, kralja Aleksandra i kraljice Marije Karađorđević. Ogledao se i u, crkvenom slikarstvu, izvodeći ikonostase u crkvama u Dolovu i Novom Sadu.

Muzej Paje Jovanovića cmešten je u zgradi u ulici Kralja Milana 21 u Beogradu. Najpoznatiji clikar srpskog akademskog realizma za života je octavio Muzeju grada Beograda brojne radove, od početnih ckica do reprezentativnih portreta i ictorijckih kompozicija. Stalnu postavku čine 45 slika, clikarcki pribor, lična dokumenta, diplome i medalje, beleške i prepicka. U muzeju su izloženi i neorenecancni portal i calon u stilu Luja XV iz umetnikovog ateljea u Beču.

LEGAT PAVE I MILANA SEKULIĆA

U domu Pave i Milana Sekulića, koji su ovi pasionirani kolekcionari zajedno sa zbirkom ikona, slika i dela primenjene umetnosti poklonili gradu Beogradu 1970. godine, y autentičnom enterijeru nalazi se najveća zbirka ikona koju je u Srbiji moguće videti na jednom mestu. Zbirku čini 165 ikona koje su nastajale od XV do XX veka na prostoru Srbije, Makedonije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Italije, Grčke i Rusije. Slikarstvo XIX veka zastupljeno je portretima Pavela Đurkovića, Konstantina Danila i Arsenija Teodorovića i religioznim kompozicijama Stevana Aleksića, Jovana Kljajića i drugih, a slikarstvo XX veka pejzažima Jovana Bijelića, Marka Čelebonovića i Ignjata Joba.

Arhitekt Milan Sekulić (Sremska Mitrovica, 1895 - Beograd, 1970) u međuratnom periodu projektuje nekoliko stambenih višespratnica, privatnih i poslovnih zgrada u Beogradu, među kojima treba istaći staru zgradu dnevnog lista "Politika" i zgradu u Uzun Mirkovoj 5 u Beogradu, u kojoj se nalazio njihov porodični dom. Kao veoma cenjeni preduzimač, uporedo organizuje i najveće građevinske poduhvate svoga vremena, palatu Albaniju u Beogradu i Banovsku palatu u Novom Sadu.

MUZEJ TOME ROSANDIĆA

Muzej vajara Tome Rosandića nalazi se u kući u kojoj je veliki umetnik živeo i radio od 1929. godine, a koju je 1955. sa svojim odabranim radovima poklonio Beogradu. Autentičan ambijent doma Tome i Mare Rosandić sačuvan je u muzeološkoj postavci otvorenoj 1963. godine.

Toma Rosandić (Split, 1878–1958) školovao se u Rimu, Firenci, Veneciji i Beču. U Beogradu se nastanio 1921. kao iskusan izlagač na međunarodnim izložbama (Beč 1909, Rim 1911, London 1917, Pariz 1919). Rosandić je bio profesor Umetničke škole u Beogradu od 1922. osnivač i prvi rektor Umetničke akademije u Beogradu od 1937, redovan član SANU od 1946. i “majstor vajar” Majstorske radionice Tome Rosandića od 1949. do 1955. Rosandićevo umetničko interesovanje kretalo se od figure, biste, reljefa, monumentalnih kompozicija i spomenika progfanog i religioznog karaktera, do predmeta primenjene umetnosti. Skulpture je izvodio u kamenu, drvetu, bakru, srebru i bronzi (Ecce homo, Mladost, Autoportret, Umorni borac). U muzeju se nalaze skulpture (amoreti, Raspeće, Uskrsnuće, Arhanđel Mihailo), dela primenjene umetnosti (putir, tamnjanica, škropionik), pripremljene za arhitektonsko delo Mauzolej Petrinović na Braču, koje je umetnik gradio od 1924. do1927. godine. U razvoju srpske skulpture 20. veka Rosandić je bio jedna od vodećih stvaralačkih ličnosti.

MUZEJ BANJIČKOG LOGORA

Muzej Banjičkog logora posvećen je uspomeni na zatočenike i žrtve nacističkog koncentracionog logora iz Drugog svetskog rata. Prva postavka muzeja, u ograničenom prostoru, otvorena je 1969. godine. Nova koncepcija realizovana je 1983. na oko 450 kvadratnih metara, a na osnovu novih istraživačkih rezultata 2001. godine predstavljena je izmenjena i dopunjena postavka Muzeja Banjičkog logora. Dokumentarna građa, plakati i fotografije, uz veliku maketu logorskog kompleksa, čine okvir u koji se uklapaju sačuvani lični predmeti, originalni crteži, skice i ručni radovi logoraša. Posetiocima se na ovom prostoru predstavlja ukupno 400 eksponata. Posebno se izdvaja memorijalna sala u kojoj je rekonstruisan ambijent logoraške sobe.

Logor na Banjici je osnovan 5. jula 1941. godine u zgradi 18. pešadijskog puka Vojske Kraljevine Jugoslavije, dok su prvi zatočenici dovedeni 9. jula. Kroz koncentracioni logor Banjica prošlo je 24.000 zatvorenika, u velikoj većini Srba, ali i drugih stranih državljana. Do danas je pouzdano identifikovano 4.200 streljanih logoraša. Ovom spisku treba dodati i hiljade zatočenika koji su bili deportovani širom Evrope. Logor je raspušten 4/5. oktobra 1944. godine.

SPOMEN-MUZEJ IVE ANDRIĆA

Ivo Andrić (Travnik, 1892 - 1975, Beograd), jedan je od najznačajnijih pisaca sa jugoslovenskih prostora. Andrić je rođen u Travniku, odrastao u Višegradu, škole pohađao u Sarajevu, Zagrebu, Beču, Krakovu, tamnovao u austrougarskim zatvorima kao pripadnik organizacije Mlada Bosna. Godine 1919. postaje građanin Beograda i stupa u diplomatsku službu, u kojoj ostaje sve do izbijanja Drugog svetskog rata. U međuvremenu je, 1924. godine doktorirao na Univerzitetu u Gracu u oblasti filozofskih nauka. Autor je nekoliko velikih romana, više knjiga pripovedačke proze i lirsko-filozofske poezije, eseja i kritika. Godine 1961. dobija Nobelovu nagradu za književnost. Svoje najznačajnije romane "Na Drini ćuprija", "Gospođica" i "Travnička hronika" napisao je u Beogradu, tokom okupacije 1941-1945.

Spomen-muzej Ive Andrića otvoren je 1976. u stanu na Andrićevom vencu 8, u kome je pisac živeo sa suprugom Milicom Babić od 1958. godine. Sačuvan je autentičan raspored i izgled ulaznog hola, salona i Andrićeve radne sobe. U adaptiranom preostalom prostoru otvorena je stalna muzejska postavka, koja hronološki prati život i stvaralaštvo laureata Nobelove nagrade. Zastupljen je originalan muzejski materijal iz Legata Ive Andrića, fotografije, dokumenta, umetnički predmeti, lični predmeti, knjige i časopisi, odlikovanja.

MUZEJ MLADENOVAC

Muzej Mladenovca osnovan je 1982. godine, a od 1985. nalazi se u sastavu Muzeja grada Beograda. Smešten je u nekadašnjoj privatnoj kući, sagrađenoj 1925. godine u neoklasicističkom stilu. Muzej ima stalnu postavku koja prezentuje opštinu Mladenovac u svom arheološkom, istorijskom i etnografskom razvoju. Povremeno se u tom prostoru organizuju tematske i druge prigodne izložbe.