Znamenite građevine 1
KONAK KNEZA MILOŠA
U Topčideru
Posle konaka za svoju ženu i decu u beogradskoj varoši, knez Miloš Obrenović podigao je 1831-1834. i za sebe konak u Topčideru. Konak su sagradili majstori Janja Mihailović i Nikola Đorđević, a radove vodio Hadži-Nikola Živković, nadzornik i neimar skoro svih građevinskih poduhvata kneza Miloša. Bogata unutrašnja dekoracija plafona, zidova i niša, delimično je sačuvana do danas. Za vreme svoje prve vladavine Miloš je samo povremeno ovde boravio, a za druge vladavine sve vreme (dve godine) proveo je u Konaku i tu umro 14. septembra 1860. Jedno vreme u Konaku je bio Muzej kneza Miloša i Mihaila Obrenovića, zatim Šumarsko-lovački muzej, osnovan 1929.
Prilikom proslave 150-godišnjice Prvog srpskog ustanka (1954), u Konaku je otvoren Muzej Prvog srpskog ustanka sa tematikom posvećenom čitavom periodu oslobodilačkih borbi protiv Turaka (od 1804. do drugog hatišerifa 1839). Eksponati Muzeja poslužili su kao polazna osnova za formiranje Istorijskog muzeja Srbije, 1963. Ispred ovog zdanja je jedan od najstarijih i najlepših platana u Evropi, zaštićen kao prirodna retkost (ima više od 160 godina).
MILOŠ OBRENOVIĆ
(Dobrinja, užički okrug, oko 1780 - Beograd, Topčider, 1860), vođa Drugog srpskog ustanka i knez Srbije
Učestvovao je u Prvom srpskom ustanku i posebno se istakao pri osvajanju Užica, 1807. Posle sloma ustanka ostao je u Srbiji i predao se Turcima (1813). Kada se turski teror ponovo pojačao, pobegao je iz Beograda i 1815. podigao Drugi srpski ustanak. Potukao je Turke kod Paleža (Obrenovac), na Ljubiću i na Dublju u Mačvi. Sa Marašli Ali-pašom zaključio je 1815. usmeni sporazum. Za Srbiju, tada samo Beogradski pašaluk, dobio je veoma ograničenu autonomiju, koju je snalažljivošću sve više proširivao. Turskim hatišerifom (svečana povelja) Srbiji je 1830. priznata unutrašnja samouprava, a Milošu naslednost kneževskog dostojanstva.
U unutrašnjoj politici bio je krut, bezobzirno je uklanjao svoje protivnike (naredio 1817. ubistvo Karađorđa, vođe Prvog srpskog ustanka). Bio je najbogatiji čovek Srbije. Njegov despotizam budi nezadovoljstvo u narodu, pa su pobune izbijale u raznim krajevima. Carigradska porta izdaje 1838. novi hatišerif kojim ograničava Miloševu vlast. Nezadovoljan ovim, 1839. abdicira. Ubrzo potom dinastiju Obrenovića smenjuju Karađorđevići, a vladar postaje knez Aleksandar Karađorđević. Odlukom Svetoandrejske skupštine, 1858. godine, Aleksandar je zbačen. Miloš ponovo postaje knez i svečano ulazi u Beograd 1859. Vlada još nepune dve godine, do smrti 1860.
KONAK KNEGINJE LJUBICE
Kneza Sime Markovića 8
Sagrađen je 1829-1831. pod nadzorom Hadži-Nikole Živkovića, pionira srpskog neimarstva u prvoj polovini 19. veka. Po nalogu kneza Miloša Obrenovića podignut je za stanovanje njegove porodice, kneginje Ljubice i sinova - Milana i Mihaila. Zgrada je do danas sačuvana kao najreprezentativnija gradska kuća iz prve polovine 19. veka. U arhitektonskoj obradi sadrži sve odlike orijentalnog građevinarstva, varijante tzv. srpsko-balkanskog stila, ali sa dekorativnim elementima klasicizma koji najavljuju uticaj Zapada na domaću arhitekturu u prvom periodu obnove srpske države.
Od dolaska na vlast Aleksandra Karađorđevića 1842. godine, pa nadalje, zgrada je služila kao Licej, Kasacioni i Apelacioni sud, Umetnički muzej, Crkveni muzej, Dom staraca i starica, Zavod za zaštitu spomenika kulture Srbije, a sada je u sastavu Muzeja grada Beograda i koristi se za izlaganje muzejskog materijala i slikarskih izložbi. Stalnu postavku u Konaku čini originalni nameštaj, rađen u orijentalno-balkanskom stilu kao i drugim stilovima onog vremena (klasicizam, bidermajer, neobarok).
KNEGINJA LJUBICA
(1788-1843), žena kneza Miloša Obrenovića
U braku sa Milošem rodila sinove Milana, koji je vladao Srbijom nepunih mesec dana, od 13. 6. do 8. 7. 1839. godine, i rano umro, i Mihaila, koji je u dva navrata vladao, od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868.
KAPETAN-MIŠINO ZDANJE
Studentski trg 1
Građeno od 1858. do 1863. kao privatna palata Miše Anastasijevića, "dunavskog kapetana" i najbogatijeg čoveka u Srbiji toga vremena. Projektant je Jan Nevole, poreklom Čeh, za kojim su u Srbiji i Beogradu ostala i neka druga arhitektonska ostvarenja. Građena za dvor, palata je poklonjena srpskom narodu (natpis na glavnoj fasadi - "Miša Anastasijević svom otečestvu") za prosvetne i kulturne svrhe. U ono doba bila je to najveća i najlepša palata u Srbiji.
U njenoj arhitekturi prepliću se uticaji različitih stilova, kultura i epoha, a najviše se ističu elementi renesanse i romantizma. Prema volji darodavca, u zgradi su bile smeštene skoro sve značajne prosvetne i kulturne ustanove u Kneževini Srbiji - Ministarstvo prosvete, Velika škola (preteča Univerziteta), Prva beogradska gimnazija, Narodni muzej, Galerija slika i Biblioteka. Povremeno, svečana sala je korišćena za sednice Narodne skupštine (1864-1875) i Senata (1901-1903). Danas je u njoj Rektorat Beogradskog univerziteta i delovi Filozofskog fakulteta.
MIŠA ANASTASIJEVIĆ
(Poreč, 1803 - Bukurešt, 1885), trgovac i brodovlasnik
Jedan je od najistaknutijih predstavnika prvobitne akumulacije kapitala u Srbiji. Godine 1833. knez Miloš mu je dao titulu "dunavskog kapetana", a u vreme ustavobranitelja bio je predsednik Narodne skupštine. Veliki deo svog bogatstva upotrebio je u dobrotvorne i prosvetne svrhe: osnovao je "Beogradsko čitalište" 1846. godine, podigao crkvu i dvospratnu školu u Rumuniji...